آب مصرفی مورد نیاز انسان ها از منابع گوناگونی تامین می شود. چاه های آب، چشمه ها، رودخانه و روان آب ها، سدها و... از منابع تامین آب آشامیدنی انسان ها به شمار می روند. این منابع همواره در معرض آلودگی میکروب ها و میکروارگانیسم ها می باشند، که برای به مصرف رسیدن، میکروب زدایی و ضدعفونی کردن آن الزامی می باشد.
شرکت ها و سازمان های آب و فاضلاب شهری وظیفه ضدعفونی و گندزدایی آب های مصرفی و آشامیدنی مورد نیاز شهروندان را برعهده دارند. در چنین مواردی برای از بین بردن عوامل بیماری زا و نابود کردن میکروب ها و میکروارگانیسم های مضر از 3 روش معمول گندزدایی شامل کلر (کلرزنی)، ازن (ازن زنی O3) و اشعه فرابنفش(UV) استفاده می شود که مختصر شرح داده می شود.
ویژگی های اساسی یک گندزدایی ایده آل:
- قابلیت حل شدن در آب را داشته باشد
- برای انسان، گیاهان و جانوران مضر نبوده و حیاتشان را تهدید نکند
- بر روی تمامی بیماری ها و میکروارگانیسم ها موثر باشد
- قدرت اثرگداری و نفوذ داشته باشد
- پس از استفاده بر روی مواد اثر سوء نداشته باشد و...
کلرزنی
کلر برای اولین بار در سال 1908 در یکی از شهرهای آمریکا به یک سیستم آب همگانی افزوده شد و در نابودی بسیاری از میکروب های حامل بیماری های واگیر منتقل شده از طریق آب از جمله وبا و تب تیفوئید موثر بود. این روش گندزدایی به مدت 80 سال در شهرهای مختلف آستفاده شده و دارای اثرات مثبت بر بهداشت همگانی و سلامت عمومی جامعه بوده است.
مهمترین مزایا کلرزنی
- کلرزنی فرایندی مقرون به صرفه جهت ضدعفونی کردن آب مصرفی انسان است.
- کلر دارای اثرات باقی ماندهه در آب است که باعث تضمین نسبی سلامت آب در مسیر شبکه آبرسانی می شود. و...
معایب و مضرات کلرزنی
- کلر باقی مانده در اثر ترکیب با مواد آلی موجود در آب، تولید ترکیباتی می کند که برای سلامت انسان خطرناک باشند.
- تماس مستقیم کلر با پوست و مو انسان موجب حساسیت های پوستی و ریزش مو و مشکلات دیگر می شود.
- استنشاق گاز کلر برای انسان مضر می باشد. و...
ازن زنی
در سال 1854 یک شرکت آلمانی (زیمنس) نخستین دستگاه تولیدکننده ازن را به بازار عرضه کرد. برای نخستین بار در سال 1893 در کشور هلند از ازن برای ضدعفونی آب یک تصفیه خانه که آب از رودخانه راین تامین میشد استفاده شد.
در ابتدا از ازن برای از بین بردن بو و مزه آب استفاده میشد که بعدها رووش مناسبی برای نابود کردن باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها به شمار رفت. باقی مانده ازن هم به صورت اکسیژن آزاد در می آید که مضر نمی باشد.
تولید ازن با استفاده از عبور هوا از یک میدان الکتریکی با ولتاژ بالا صورت می گیرد و نیاز به هیچگونه مواد اولیه نمی باشد.
مزایا ازن زنی
- کاهش تولید ترکیبات ثانویه خطرناک ناشی از عوامل گندزدا (DBP)
- دارای خاصیت از بین بردن رنگ، بو و طعم
- کمک به حذف آهن و منگنز و سولفیدها
- گندزدایی بسیار موثر در رنج های دمایی و Ph مختلف
- اکسید نمودن سریع ناخالصی های آلی به همراه کاهش BOD و COD
- افزایش راندمان فیلتراسیون (حدود 50%)
- کاهش لجن حاصل از بک واش فیلتر
اشعه ماورا بنفش (UV)
انسان از قرن ها پیش دریافته بود که نور خورشید می تواند از اشاعه عفونت و میکروب جلوگیری کند. سالها بعد دانشمندان ثابت کردند که فعالیت و تکثیر میکروارگانیسم ها زمانی که تحت تابش نور آفتاب قرار می گیرند متوقف می شوند و مشخص شد که عامل این پدیده نور مرئی خورشید یا همان اشعه ماوراء بنفش می باشد. بنا بر آمار رسمی تا سال 2009 حدود دوهزار شهر اروپایی برای گندزدایی آب مصرفی از اشعه ماوراء بنفش استفاده کرده اند.
اشعه ماوراء بنفش قادر است فرم فعال باکتری، ویروس، تک یاخته و اسپور را غیرفعال کند و از تکثیر آن جلوگیری کند.
مزایا اشعه ماوراء بنفش (UV)
- در کیفیت شیمیایی و فیزیکی آب اثر چندانی ندارد
- نیاز به فضا نگه داری و حمل مواد اولیه ندارد
- تغییرات دمایی و PH آب در عملکرد آن چندان موثر نیست
- در مدت زمان کوتاه تاثیر موثر را بر جای میگذارد
- نسبت به سایر روش ها، هزینه جانبی کمتری دارد و...
معایب اشعه ماوراء بنفش (UV)
- در کیفیت شیمیایی و فیزیکی آب اثر چندانی ندارد
- برای مواردی که مواد جامد معلق بر روی آب زیاد از حد باشد کارایی کمتری دارد.
- لاشه و مواد جامد باقی مانده از میکروارگانیسم ها در آب باقی میماند و موجب آلودگی ثانویه آب می شود.
